اطفا حریق چیست

افزایش ایمنی و کاهش خطای انسان معیار اصلی مورد استفاده متخصصان ارگونومی ایمنی وبهداشت حرفه ای در طراحی و ارزیابی ماشین آلات، تجهیزات ، ساختمانها و غیره بشمار میروند.

اما مهم آنست که این حقیقت را از نظر دور نداریم که کم خطر ساختن پروسه تولید ومحصول بهتر با اتکا به فنونی است که باعث افزایش ایمنی می شود. یکی از راههای بالا بردن ایمنی در محیط کار و زندگی استفاده از سیستمهای اعلام و اطفا حریق جهت مقابله با خطرات ناشی از آتش سوزی می باشد.

اطفا حریق چیست

به کلیه عملیاتی که برای مهار و خاموش سازی آتش انجام می شود.اطفا حریق گفته می شود.

سیستم اعلام و اطفا حریق چیست

قابلیت های فنی سیستمهای موجود :سیستم اعلام حریق با قابلیت تشخیص دود – گازها و بخارات مختلف و انواع ناخالصی های هوا با توجه به نوع دتکتور و تعداد نقاط مورد شناسایی در مرکز با امکان اعلام به صورت آژیر الکتریکی – آژیر بادی – زنگ – فلاشر و تلفن کننده این امکان را میدهد که در ابتدای شروع حریق بتوان جهت اطفاء چه بصورت دستی چه با خاموش کننده های اتوماتیک قبل از گسترش زمینه آتش به دیگر قسمتها اقدام نمود. سیستمهای فوق بطور کلی شامل تجهیزات زیر میباشد:

سیستم مرکزی مراکز استاندارد اعلام حریق با قابلیت تفکیک مناطق تحت پوشش و تست تمامی قطعات نصب شده و مسیر های سیم کشی شده ، امکان تشخیص دقیق و بدون خطا را در کل مجموعه فراهم می آورد. این نوع مراکز با داشتن سیستم UPS امکان کارآیی کل مجموعه را در زمان نبودن برق فراهم می آورد.

دتکتور:

دتکتورهای خاص اعلام حریق دارای قابلیت تشخیص دود – گازهای قابل انفجار و حرارت بوده و با توجه به ساختار سیستم امکان هر گونه خطا را کاملا از بین میبرد.

اعلام کننده ها :

الف – اعلام کننده صوتی با قدرتهای مختلف

ب – اعلام کننده نوری با قابلیت اعلام بصورت کلی یا تفکیک مناطق

ج – تلفن کننده با قابلیت ارسال پیام به شماره های داده شده

اطفا حریق

الف – کپسولهای دستی اطفاء که دارای انواع زیر میباشد

۱- پودری

۲- گازCO2

ب – سیستمهای اتوماتیک اطفاء با قابلیت دستور پذیری از مرکز اعلام حریق و یا با عملکرد مستقل که دارای انواع زیر میباشد

۱- پخش کف

۲- پخش آب

۳- پخش گاز CO2

انواع مواد اطفا حریق

خاموش کننده های پودری :

در گذشته نحوه استفاده از پودر شیمیایی بدین ترتیب بود که تعدادی قوطی یا ظروف به اشکال مختلف را از پودر پر می کردند و در جاهای مناسب قرار می دادند و به محض شروع آتش سوزی ا فراد مسئول درب قوطیها را باز کرده و پودر آن را بر روی آتش می پاشید ند که در اغلب این موارد این تکنیک با ناکامی مواجه می شد ولی با گذشت زمان برای پاشیدن پودر بر روی آتش دستگاه های خاموش کننده پودر طراحی و ساخته شد. پودر شیمیایی و پودر خشک عبارتند از گرد بعضی از مواد شیمیایی مانند کربناتها ، سولفات ها و فسفاتها که جهت خاموش کردن حریقها به کار می رود .

خاموش کننده های گاز کربنیک :

از سالها قبل گاز کربنیک (CO2) به عنوان یک گاز آتش نشا نی در دستگاه های ثابت اتوماتیک ، خاموش کننده های دستی و چرخدار مورد استفاده قرار گرفت و اکنون نیز مصرف فراوا نی دارد . گازCO2 غیر قا بل احتراق ، بی بو ، خنثی ، خنک و غیر سمی است و هادی الکتریسیه نمی باشد .

وزن آن سنگین تر از هواست ، لذا در صورت پرتاب روی حریق ، اکسیژن را خارج و خود جانشین آن می گردد . در حقیقت با تقلیل درصد اکسیژن هواموجب اطفا حریق می شود. CO2 جامد یا یخ خشک در ۱۰۰- درجه زیر صفر به دست می آید که در ۷۹- درجه به سرعت از حالت جامدی بدون اینکه به حالت مایع درآید به صورت بخار گاز در می آید .

خاموش کننده های مولد کف :

کف مورد مصرف برای اطفا حریق ، مایعی است که در صورت پرتاب آن بر روی مواد در حال اشتعال به سرعت روی آتش را پوشانده و مانع برخاستن گاز قابل اشتعال از روی مواد می گردد ، و با پوشا ندن سطح ماده در حال اشتعال از رسیدن اکسیژن هوا به آتش جلوگیری به عمل می آورد . وزن مخصوص آن کمتر از وزن مخصوص مواد و مایعات قا بل اشتعال است لذادر سطح آن شناور گشته و پایین نمی رود .

خاموش کننده های هالوژنه :

مواد هالوژنه خاموش کننده هایی هستند که مکا نیسم خاموش کردن آن شباهت زیادی به گاز CO2 دارد ، بدین معنی که بعلت سنگین تر بودن از هوا به سرعت روی حریق را پوشا نده و جا نشین هوا می شود و ماده سوزان را از اکسیژن محیط محروم می سازد . این مواد وقتی از خاموش کننده خارج و در محیط ریخته می شود به سرعت تبدیل به بخار و تبخیر می شود.

مثلث آتش

سه کاری که در یک زمان بایستی انجام گیرد تا آتش تولید شود:

۱- اکسیژن کافی برای پایدار نگه داشتن احتراق

۲- گرمای کافی برای رسیدن به نقطه آتش گیری

۳- مقداری سوخت و یا ماده قابل احتراق

این سه با هم تولید واکنش شیمیایی می کنند که حریق نام دارد.

هر کدام از آن سه عامل را حذف کنید، آتش اطفاء می شود.

طبقه بندی آتش سوزی ها

آتش سوزی های خشک

آتش سوزی مایعات قابل اشتعال

آتش سوزی گازهای قابل اشتعال

آتش سوزی وسایل برقی

آتش سوزی فلزات قابل اشتعال

آتش سوزی های خشک ( گروه A):

موادی را شامل می شود که پس از سوختن از خود خاکستر باقی می گذارند مانند فراورده های چوبی ، پنبه ای ، پشمی ، لاستیکی ، پلاستیکی و انواع مختلف پارچه های مصنوعی ، حبوبات ، غلات و غیره .برای خاموش نمودن این

آتش سوزی ها بهترین روش ، سرد کردن و مؤثرترین وسیله آب می باشد

آتش سوزی مایعات قابل اشتعال (گروهB):

بهترین خاموش کننده برای مایعات ، اگر حریق در سطح کوچکی باشد پودرهای شیمیایی و اگر در سطح بزرگتری باشد کف مکانیکی است

آتش سوزی وسایل برقی ( گروه C):

برای خاموش کردن آتش سوزی گازهای قابل اشتعال لازم است ابتدا اطراف مخازن گاز را با توجه به نوع آتش سوزی خاموش نمود . در صورتی که نتوانیم به وسیله بستن شیر گاز و یا وسایل کمکی دیگر از خروج گاز جلوگیری نمائیم

آتش سوزی فلزات قابل اشتعال ( گروه D ):

این گونه فلزات دارای خاصیت اشتعال شدید می باشند و در موقع آتش سوزی با نور خیره کننده ای می سوزند

برای خاموش کردن آتش سوزی ناشی از این فلزات از ماسه

۱۰۰% خشک و پودر خشک شیمیایی مخصوص فلزات

استفاده می گردد .

این آتش سوزی ها ممکن است غالباً در آزمایشگاه ها و مراکز تهیه مواد شیمیایی روی دهد.

سیستم اتوماتیک اطفا حریق پودری چگونه کار می کند؟

همه خوانندگان با کپسول آتش نشانی آشنا هستند. سیستم اتوماتیک اطفا حریق پودری، نسلی جدید از سیستم اطفا حریق اتوماتیک پودر خشک است که به صورت سریع و لحظه ای عمل می کند. دستگاه شامل سیلندرهایی است که تحت فشار نیستند، سبک و قابل حمل بوده و به آسانی نصب می شوند. این سلندرها حاوی پودر ABC FUREX است که غیرقابل نفوذ آب و گرد و غبار بوده و در اندازه های گوناگون موجود می باشد. به وسیله آن امکان اطفا حریق اتوماتیک سطوح مختلف در فضای باز و احجام گوناگون در فضای بسته وجود دارد. سیستم نیاز به لوله کشی و تعمیر و نگهداری نداشته و عمر مفید بیش از ۱۰ سال دارد.

تحریک و تخلیه سیلندر بصورت الکتریکی از طریق دستگاه مرکزی و یا توسط سنسور یا همان حسگر دما انجام می گیرد. (سنسورها در مقالات جداگانه در سایت ایران کالا توضیح داده شده است) فشار تولید شده درون سیلندر باعث باز شدن محفظه مخصوص و تخلیه پودر به میزان ۳۵ متر در ثانیه می شود. این عمل در کمتر از نیم ثانیه بوقوع می پیوندد. پودر خشک تخلیه شده به طریق شیمیایی با از بین بردن زنجیره آتش و به طرق فیزیکی توسط خنک کردن محیط و تولید ابری از پودر و تشکیل پوشش تشکی از پودر باعث اطفای سریع و آنی حریق می شود. این سیستم تحت آزمایش های گوناگون در جهان قرار گرفته و کاربرد مؤثر را در سخت ترین شرایط به اثبات رسانده است. سیلندرها در صورت ضربه ، سوراخ شدن و یا تکان شدید تخلیه کاذب نمی شود. سیستم در محیط باز و یا بسته کاربرد دارد. تخلیه پودر و پخش آن در محیط بصورت یکسان در تمام نقاط انجام می گیرد.

مزایای این نوع سیستم اطفا حریق ، هزینه مناسب و سرعت عمل و اطفای آنی حریق است. از موارد مهم دیگر آن اینکه حاوی مواد سمی نیست و اثر منفی بر روی لایه ازون ندارد . سیلندرها علاوه بر اینکه تحت فشار نیستند ، نیاز به لوله کشی ندارند و همچنین نیازی به تعمیر و نگهداری خاصی ندارد که این مسأله خود صرفه جویی در هزینه را بدنبال دارد.

استفاده از سیستم اطفا حریق اتوماتیک جهت مکان های تجاری ، صنعتی و نظامی در کشورهای پیشرفته صنعتی بسیار متداول است. کاربردهای آن در صنایع گوناگون و جهت اطفا حریق در فضای کوچک با حداقل حجم اطفا حریق ۲/۱ متر مربع تا مجتمع های بزرگ مسکونی و صنعتی ، موتور خودروها و نفربرهای نظامی و صنعتی ، صنایع ریلی و دریایی و هوایی ، اتاق های کابل و کامپیوتر و تجهیزات برقی و صنایع تولیدی ، معدنی و نفت و گاز است.

* با بهره گیری از تکنولوژی روز دنیا و با همکاری متخصصین برجسته داخلی آماده ارائه خدمات مشاوره طراحی نصب و تامین تجهیزات سیستمهای حفاظتی ، امنیتی سیستم دوربین مدار بسته ، سیستم های کنترل دسترسی و کنترل تردد ، مدیریت هوشمند ساختمان ، سیستم اعلام حریق واطفا حریق ، اعلام سرقت ، حفاظت پیرامونی ، سیستم های انتقال تصویر ، تجـهیزات شبکه کامپیوتری محـلی ، گستـرده ، بی سیم و فیبـر نـوری ارائه دهنده راه حل های امنیتی تحت شبکه

(HUVIRON) نماینده انحصاری محصولات نظارت تصویری هاویرون کره در ایران

(PYROGEN ) در ایران نماینده انحصاری سیستم اطفا حریق پایروجن

آشنایی با سیستم پایروجن ( Automatic fire suppression )

انقلابی در سیستم اطفا حریق در حال وقوع است.پایروجن که از تکنولوژی سوخت جامد موشک استفاده می نماید ، اولین سیستم اطفا حریق پودر و گاز(ایروسول) در جهان می باشد که به صورت تجاری تولید شده است و به عنوان جایگزینی بی خطر و کاربردی برای هالون ، هالوکربن ها ، پودرهای شیمیایی و گازهای بی اثر طراحی شده است. پایروجن به صورت تجاری در مخازن با ظرفیت متفاوتی تولید شده و در دسترس می باشد.پایروجن جامدی غیرسمی و بی اثر بوده و تا زمانی که به صورت الکتریکی و یا حرارتی فعال نشده است پایدار می ماند و در صورت فعال شدن ترکیبی از پودر و گاز (ایروسول) با خاصیت خاموش کنندگی تولید می نماید

ایروسول تولید شده به صورت فیزیکی و شیمیایی به حریق حمله ور شده و به صورت تقریبا لحظه ای حریق را فرونشانده و از شعله وری مجدد آن (و در شرایط واقعی از انفجار) نیز جلو گیری می نماید در بسیاری از کاربردها پایروجن تنها جایگزین کاربردی برای هالون می باشد

ایده اطفا حریق در پایروجن منحصر به فرد می باشد ، یک ماده شیمیایی جامد هنگامی که به صورت الکتریکی و یا حرارتی تحریک می شود ، ترکیبی از گاز و پودر میکرونی خشکی ایجاد می نماید

ذرات خشک شیمیایی ، (اکثرا کربناتهای پتاسیم) و مخلوطی از گاز ، (اکثرا دی اکسید کربن ، نیتروژن و بخار آب) با هم مخلوط شده و ایروسول خاموش کننده منحصر به فردی را تشکیل می دهند.

قبل از انتشار ایروسول به منطقه تحت پوشش ، ذرات ایروسول از یک خنک کننده شیمیایی عبور نموده و دمای ایروسول را به نحو مطلوبی کاهش می دهد و به انتشار یکسان مواد در محیط نیز کمک می نماید

سرعت بسیار بالای تخلیه ایروسول اثری لحظه ای در خاموش نمودن حریق خواهد داشت. ذرات میکرونی ایروسول مانند یگ گاز عمل نموده و در تمام ابعاد پخش می گردند و به عامل اطفا کننده اجازه می دهند به سرعت منتشر شده و به دور از دسترس ترین و پوشیده ترین نقاط نیز نفوذ نماید

انتشار یکنواخت در کمتر از چند ثانیه به وقوع می پیوندد ، در حالیکه ماندگاری طولانی در محیط مانع شعله وری مجدد خواهد شد

مزایا و امکانات سسیتم :

کم وزن و کم حجم Compact & Weight Saving

نصب بدون پیچیدگی و راه اندازی مجدد سریع Simple to install & Recommission

غیر سمی Low Toxicity

اقتصادی و مقرون به صرفه Cost Effective

سه برابر موثر تر از گاز هالون ۳ times more effective than Halon

دوست محیط زیست Environmentally Friendly

بدون نیاز به لوله کشی و مخازن تحت فشار No pressurized Cylinders or pipe work

کاربرد سیستم پایروجن ( pyrogen )

اتاق کامپیوتر Computer Room

سیستم توزی

سیستم اعلام حریق

شماتیک سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق، به مجموعه‌ای از قطعات الکترونیکی گفته می‌شود که وظیفه آشکارسازی حریق در اماکن مختلف را بر عهده دارد.

اجزای تشکیل دهنده سیستم‌های اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق خودکار قدیمی، معمولا از یک حسگر یا آشکارساز که خود متصل به خروجی صوتی بود، تشکیل شده بودند. ولی این سیستم‌ها در سال‌های اخیر، دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. سیستم‌های جدیدتر معمولا از تعدادی شستی اعلام حریق و تعدادی حسگر یا آشکارساز (Detector)، یک سیستم پردازش مرکزی و تعدادی خروجی تشکیل می‌شوند.

حسگرها

حسگرهای اعلام حریق، (بسته به اینکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروه‌های حسگرهای دود ، حسگرهای حرارت حسگر منو اکسید کربن ، حسگر شعله و حسگرهای ترکیبی جای دارند.

حسگر دود

حسگرهای دود کار تشخیص دود در محل را برعهده دارند. این حسگرها معمولا در دو گروه حسگر نوری و حسگر یونیزاسیون جای می‌گیرند. حسگرهای نوری با ارسال علایم نوری به یک گیرنده (که در داخل خود حسگر مسقر است) میزان تغییر و کاهش نور رسیده را اندازه گیری می‌کنند و اگر تغییر آشکاری در میزان نور دریافتی مشاهده کنند، آن را به حریق تعبیر می‌کنند. حسگرهای یونیزاسیون، شامل دو صفحه نزدیک به هم (الکترودها) هستند و از هوای محیط به عنوان الکترولیت استفاده می‌کنند. چنانچه تغییر ناگهانی در غلظت هوای محیط روی دهد، حسگر آن را به حریق تعبیر می‌کند. حسگرهای یونیزاسیون، حاوی مقادیر کمی مواد رادیواکتیو بوده (برای یونیزه کردن ذرات موجود در هوای اطراف الکترودها)و برای همین عمر دائمی ندارند.

حسگرهای حرارت، کار تشخیص حرارت در محل را بر عهده دارند. روش کار این حسگرها کاملا مشابه ترموکوپل یخچال‌های خانگی است. این حسگرها در داخل خود دو صفحه از مواد متفاوت و چسبیده به هم دارند که با گرم شدن و یا سرد شدن، جهت خم شدن صفحه ترکیبی تغییر می‌کند و باعث اتصال جریان می‌شود. انواع جدیدتر این حسگرها دارای ترمومتر بوده و به تغییرات درجه حرارت حساس می‌باشد.

حسگرهای ترکیبی، حسگرهایی هستند که از ترکیب یک حسگر دود و یک حسگر حرارت بوجود آمده‌اند و می‌توان خروجی آنها را بسته به حساسیت محل و تعداد اعلام‌های اشتباه بر روی و/یا تنظیم نمود. روشن است که در حالت «یا» تعداد اعلام‌های اشتباه بیشتر بوده و در حالت «و» اعلام با تاخیر بیشتری صورت می‌گیرد.

کاربرد رنگ در سیلندرها(کپسولها) :

۱) کپسولهای جوشکاری :

کپسول استیلن به رنگ قهوه ای

آرگون به رنگ آبی ، هوا به رنگ طوسی

کپسول آمونیاک: سیاه برای بدنه، قرمز برای در پوش

کپسول اتیلن کلراید: طوسی برای بدنه، سیاه برای در پوش

کپسول مونوکسیدکربن به عنوان احیا کننده: سرخ برای بدنه و گردونه، زرد برای درپوش

کپسول گاز کلر بعنوان گندزدا در آبهای مصرفی :سیاه برای بدنه و گردنه، زرد برای بدنه

کلر پودری:همه ی قسمت های کپسول به رنگ زرد است

کپسول آب :قرمز رنگ

۲)کپسول های آتش نشانی

کپسول گاز کربنیک : رنگ خاکستری تیره

کپسول های محتوی مواد هالوژن دار :سبز رنگ برای مایعات و فلزات قابل اشتعال

کپسول های محتوی کف:زرد رنگ