شیر پروانه ای یکی از انواع شیرها برای اطفا حریق اسپرینکلر می باشد و نحوه عملکرد این شیرها به اینگونه میباشد که با گردش یک چهارم دور، و یک عضو که برای مسدود کردن در شیر استفاده می شود به نام دیسک که دایره شکل بوده و علاوه بر این یک میله از وسط این دیسک به موازات قطر آن عبور کرده تا در جهت گردش دیسک تقارن ایجاد گردد.
این نوع شیر دارای طرح های متنوعی می باشد که که در نوع پیچیده آن یک میله خارج از مرکز قرار دارد.در شیرهای پروانه مقر نشیمنگاه را با تفلون پوشانده اند که علاوه بر افزایش دوام آن، ارزان قیمت هم شود و همچنین با وجود شاخص درقسمت فوقانی می توان از باز و بسته بودن شیر مطئن شده و از این طریق می توان اسپرینکلر را به صورت چشمی کنترل کرد.
بدنه اطفا حریق اسپرینکلر با شیر پروانه ای به شکل ویفری یا قرص مانند بوده که معمولا بین دو فلنج متصل به لوله های ورودی و خروجی قرار میگرد و از این طریق محکم می شوند.یکی از مزیت های مهم این شیر را می توان به اتصال دهنده بین فلنج ها و شیر اشاره کرد که تمامی تنش های کششی وارده از سیستم لوله کشی را تحمل کرده و بدنه شیر همیشه در حالت فشار قرار دارد، تنش فشاری موجود در شیر با تنش کششی که در داخل بدنه شیر و به واسطه وجود سیال تحت فشار ایجاد می شود،تا حدی خنثی خواهد شد. در بقیه انواع شیرها، بدنه شیر هم از طرف سیستم لوله کشی و هم بواسطه سیال تحت فشار داخل آنها، در معرض دو تنش کششی قرار دارد با توجه به اینکه قطعات فلزی، معمولا قابلیت بهتری نسبت به کشش دارند (تقریبا دو برابر) بدنه ویفری شیرهای پروانه ای از این جهت بر دیگر انواع شیرها برتری دارد. براساس استاندارد NFPA بر روی هر سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر حداقل یک شیر کنترل فهرست شده، نصب می شود مگر آنکه لوله تغذیه کننده سیستم اسپریکلر و شبکه آب شیلنگهای آتش نشانی (اطفا حریق دستی) مشترک باشد، آنگاه برای هر طبقه و بخش باید یک شیر کنترل نصب شود تا در هنگام انجام تعمیرات سیستم اطفا حریق اسپرینکلر، خللی بر عملکرد شبکه آب آتشنشانی وارد نشود و به دلیل وجود نقص جزئی کل سیستم غیر فعال نگردد.
نکته مهم در ان خصوص این است که همواره باید توجه نمود که تمامی این شیرها میبایستی طوری نصب شوند که به راحتی قابل دسترس بوده و در مواقع لازم بتوان آنها را باز یا بسته کرد و توسط موانع احتمالی محوطه به آنها مسدود نگردد. همچنین شیرهای کنترل باید تحت نظارت باشند تا در صورت بسته شدن، پرسنل نگهداری و تعمیرات سریعا مطلع شده و موضوع را بررسی و مشکلات احتمالی را برطرف کنند.عموما با ارسال یک هشدار به تابلوی اعلام حریق این موضوع نمایان می شود.
