ضوابط آتش نشانی ساختمان به زبان ساده

الف)ضوابط و مقررات در مرحله طراحی

1- ضوابط و مقررات مربوط به فاصله ی ساختمان با توجه به نوع کاربری ساختمان

1_1 ساختمان باید از جایگاه های سوخت مثل پمپ بنزین، پمپ گاز و گازوئیل 7 متر فاصله داشته باشد. 

1_2 ساختمان های با کاربری سینما، مسجد، سالن اجتماعات و مکان های پر جمعیت نباید در کنار جایگاه های سوخت ساخته شوند.

1_3 ساختمان هایی که در کنار جایگاه سوخت ساخته می شوند، تا دو طبقه می توانند فعالیت داشته باشند. وبه ازای هر طبقه که بیشتر از دو طبقه ساخته شود دو راه پیش رو دارند: اول اینکه سه متر عقب نشینی کنند و راه دوم آنها این است که دیوار سمت جایگاه سوخت را طوری بسازند که هیچ گونه راه نفوظی نداشته باشد و همچنین مقاوت دیوار 7 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.

2- ضوابط و مقرارات ارتفاع ساختمان (تعداد طبقه ها) و عرض کوچه ها و خیابان های اطراف ساختمان

3- ضوابط ومقررات آتش نشانی مربوط به مسیر پله اضطراری

3-1: در ساختمان های 30 متری یا 9 طبقه باید پله اصلی به عنوان پله اضطراری قرار گیرد. به طوری که پله ها از ایتگاه ورودی واحد ها و آسانسور جدا باشد.

3-2: ساختمان های 3 طبقه 8 واحدی، 4 طبقه 6 واحدی، 5 طبقه 3 واحدی و ساختمانهای 6 طبقه و بیشتر در صورتی که حتی 1 واحد یا بیشتر داشته باشند باید مقرراتی که در بخش 1-3 (پاراگراف بالا) گفتیم را رعایت کنند.

3-3: ساختمان هایی که با ساختمان های معمولی متفاوت هستند نظر کارشناس سازمان آتش نشانی در اولویت قرار دارد.

3-4: برای فضا های بزرگ مثل سینما و سالن اجتماعات و... حداقل تعدد خروجی ها و حد اقل عرض خروجی ها بوسیله ی جدول زیر محاسبه می شود:

همچنین به یاد داشته باشید برای سالن های با ظرفیت بیش از 100 نفر، سینما ها و بیمارستان ها و هتل ها علاوه بر پله اصلی، باید از راه پله اضطراری استفاده کنند.

3-5: در ساختمان هایی که کاربرد های مختلفی مانند تجاری، مسکونی و دفتر کار دارند؛ از نظر ایمنی باید راه پله مسکونی از پله هایی که کاربرد های دیگری دارند جدا باشد.

3-6: دسترسی به زیرزمین و انبار تجاری از انتهای آن ممنوع می باشد و باید راه ورودی آن از راه پله ی عمومی مستقل در نظر گرفته شود.

4- ضوابط و مقررات مربوط به آسانسور

1-4: محل قرار گیری آسانسور نباید در مرکز راه پله طراحی شود.

2-4: چاه آسانسور باید روی زیربنا و فونداسیون ساختمان قرار گیرد و در صورتی که زیر چاهک آسانسور فضای آزاد وجود داشت، یک ستون ضربه گیر با قدرت ایستایی 5000 نیوتن بر متر مربع در نظر بگیرید.

3-4: حداقل ابعاد برای چاه آسانسور 150×150 سانتی متر باشد.

4-4: در چاه آسانسور نباید در موتورخانه قرار بگیرد.

5-4: برای موتور خانه آسانسور باید یک اتاق موتور خانه در نظر گرفته شود و یک دریچه به ابعاد 80 × 60 سانتي متر روی دیواره کناری آن قرار زير کف موتور خانه قرار بگیرد

6-4: ایجاد هرگونه روزنه یا درب یه داخل موتور آسانسور به جز مورد قبلی ممنوع است.

7-4: همه ی مقررات و اصول مربوط به نصب و استفاده از آسانسور را رعایت کنید.

5- ضوابط و مقررات مربوط به پارکینگ

نکته: رمپ همان سطح شیب دار است که در ورودی ساختمان ها نصب می شود تا عبور اتوموبیل ها را راحت کند.

5-1: رمپ باید با 2.5 متر فاصله از پیاده رو شروع شود.

2-5: شیب رمپ باید 15 درصد باشد.

3-5: در هنگام نصب رمپ باید در نظر داشته باشید که فاصله ی روی رمپ تا سقف بالای سر آن باید 195 سانتی متر باشد.

4-5: 12 متر فضا برای چرخش 180 درجه (به قول خودمان سر و ته کردن) در نظر گرفته شود.

5-5: در صورتی که در خروجی و ورودی پارکینگ پیچ 90 درجه وجود دارد فضای کافی برای دور گرفتن ماشین در نظر گرفته شود.

6-5: برای پارکینگ هایی که ظرفیت آنها بیشتر از 24 خودرو است باید حداقل 2 رمپ با عرض 3.5 متر یا از یک رمپ حداقل 5 متری در نظر گرفته شود تا رفت و آمد اتوموبیل ها ساده تر شود.

7-5: برای پارکینگ هایی که ظرفیت آنها کمتر از 24 خودرو است باید یک رمپ با حداقل عرض 3.5 متر در نظر گرفته شود.

8-5: مسیر تمام راه پله ها و مسیر های اضطراری و رمپ ها باید به سطح همکفت خروجی برسد.

9-5: در نظر نگرفتن رمپ غیر مجاز و فقط استفاده از جک آسانسور غیر مجاز است. به جز در مواردی که هر طبقه پارکینگ جداگانه ی خود را دارد.

10-5: در ایستگاه مشترک بین راه پله ها و آسانسور و پارکینگ باید از درب اتوماتیک استفاده کرد تا از ورود دود به فضا های بالاتر جلوگیری کرد.

6- ضوابط و مقررات در مورد موتورخانه ساختمان

1-6: موتور خانه باید بیرون از زیر بنا و در صورت امکاندر کنار یک فضای آزاد باشد یا یک پنجره برای آن در نظر گرفته شود

2-6: موتورخانه نباید در کنارچاه آسانسور، راه پله و سالن اجتماعات قرار بگیرد.

3-6: برای لوله ها و کابل ها و دودکش ها داکت و راه های جداگانه در نظر گرفته شود که به آنها در فضای موتور خانه آسیب نرسد.

7- ضوابط و مقررات آتش نشانی مربوط به سیستم اعلام حریق

1-7: برای ساختمان هایی که به راه دسترسی نیاز دارند استفاده ازسیستم اعلام حریق ضروری است. همچنین انبارها، ساختمان های اداری، سینما ها، سالن های اجتماعات،بیمارستان ها، هتل ها، و مجتمع های تجاری باید از سیستم اعلام حریق استفاده کنند

2-7: در زمان طراحی ساختمان خود به یاد داشته باشید که استاندارد جهانی BS5839 یا EN54 باید در نظر گرفته شود.

3-7:طرح شما قبل از اجرا باید توسط سازمان آتش نشانی تایید شود.

8- ضوابط مربوط به نماي سنگ و شيشه

1-8: شیشه های استفاده شده باید سکوریت باشد.

2-8: پشت نمای ساختمان در داخل واحد های هر طبقه باید یک جان پناه به ارتفاع 82سانتی متر درنظر گرفته شود.

3-8: ضخامت شیشه باید با توجه به ابعاد شیشه در نظر گرفته شود و برای محکم نگه داشتن شیشه در هر 6 متر یک ژوئن (حاشیه های نگهدارنده) دوسانتی متری استفاده و اجرا شود.

4-8: بعد از اجرای هر سه متر سنگ در نمای ساختمان، سنگ بعدی روی یک نیش دیگر قرار گرفته و اجرا شود.

5-8: شیشه ها کاملا محکم و با ثبات نصب شوند.

6-8: سنگ هایی که روی درپوش ها قرار می گیرد کاملا رولپلاک شوند.

7-8: در محل های تقاطع دو دیوار که با شیشه از هم جدا شده اند برای جلوگیری از نفوذ کردن به فضای دیگر باید پشت نمای شیشه ای از مصالح ساختمانی استفاده شود.

8-8: فضایی که پشت نما از هم جدا هستند باید با مصالح ساختمانی از هم جدا شوند.

9- ضوابط و مقررات در خصوص سازمان آتش نشانی و نظریه های کارشناسی

1-9: هر یک از ساختمان ها باید به صورت مستقل و جدا از هم نظریه کارشناسی از طرف سازمان آتش نشانی داشته باشند و تشکیل پرونده داده تا در صورت بروز حوادث بتوان علت آتش سوزی را پیدا کرد.

2-9: نظر کارشناس همیشه در اولویت قرار دارد.

ب) بازدید، نظارت و کنترل در مرحله ی اجراء

مقررات و دستور العمل های ایمنی، از مرحله ی خاک برداری از شروع تا پایان کار باید بر اساس مبحث 12 مقررات ملی ساختمان ایران انجام شود.

1- رعایت ضوابط و مقررات مربوط به برق و روشنایی ساختمان

1-2: مبحث 13 مقررات ملی ساختمان ایران باید رعایت شود.

1-3: تابلوی برق باید در کنار در اصلی و در داخل واحد مورد نظر نصب شود.

1-4: تابلوی برق باید برای سرویس های بهداشتی، آشپزخانه، سالن، اتاق خواب و کولر و... فیوز مینیاتوری جداگانه در نظر بگیرد.

1-5: هرکدام از تابلو ها باید دارای کلید محاظ جان (FI) باشند.

1-6: همه ی سیستم های برق مانند کابل ها باید مستیقما به صورت جداگانه از داخل دیوار یا از داخل داکتهای جداگانه رد شده باشند.

1-7: ساختمان باید دارای سیستم رعد و برق گیر و ارت باشد.

1-8: باید برای ساختمان خود این موارد را در نظر بگیرید: روشنایی 12 ولت تغذیه از باتری با شارژ، استفاده از رله اتوماتیک برای راه پله ها و مسیر اضطراری، کابین آسانسور، زیر زمین های بدون نور طبیعی، سالن اجتماعات، موتورخانه، واحد های تجاری، بیمارستان ها، کتابخانه ها و...

1-9:سیستم برق مکان های مرطوب مثل استخر تا ارتفا 2.2 متر باید 12 ولت و بیشتر از 2.2 متر می توانید از 220 ولت استفاده کنید و لی باید اصول حفظت از آنرا باید با دقت رعایت کنید.

2- دستورالعمل، ضوابط و استاندارد های مربوط به آسانسور

2-1: رعایت کردن اصول استاندارد مربوط به اسانسور

2-2: هیچ گونه لوله تاسیسات آب سرد و گرم، دودکش، لوله گاز و کابل برق نباید از داخل چاه آسانسور عبور کند.

2-3: روی دریچه زیر کف موتورخانه و در اتاق موتور خانه آسانسور قفل سوئیچی نصب کنید.

2-4: روی پنجره ها و روزنه های اتاق موتور خانه آسانسور شبکه های فلزی 2×2 نصب کنید.

2-5: برای آسانسور ساختمان خود همه ی تجهیزات ایمنی مثل گاورنر، پاراشوت و میکروسوئیچ های کنترل کننده را در نظر بگیرید.

2-6: دیواره های کناری چاه آسانسور باید محکم و مقاوم در برابر آتش سوزی باشند و هیچ روزنه ای نداشته باشند.

2-7: تجهیزات موتورخانه آسانسور چاه ارت، کابین، قاب وزنه و کلیه قسمت های آسانسور باید با مقاومت 5 اهم به هم وصل باشند.

2-8: از شرکت بازرسی و کیفیت استاندارد ایران تاییدیه بگیرید.

2-9: در داخل کابین یک تابلو به ابعاد 20*30 سانتی متر با زمینه ی آبی رنگ و نوار شبرنگ سبز دور تادور تابلو و نوشته های سفید قرار دهید و نکات ایمنی را در آن برای استفاده کنندگان توضیح دهید. و روی آن بنویسید که در زمان حریق به هیچ عنوان از آسانسور استفاده نکنید.

3- دستورالعمل ها و ضوابط مربوط به سیستم گرمایش ساختمان

3-1: همه ساختمان های تجاری و فروشگاه ها باید از سیستم حرارت مرکزی یا پکیج استفاده کنند و استفاده از بخاری با شعله روباز مجاز نیست.

3-2: سیستم گاز کشی ساختمان باید مورد تایید اداره گاز باشد.

3-3: برای هر کدام از وسایل گازی یک دودکش جداگانه که تا 80 سانتی متر بالاتر از سقف رفته باشد در نظر بگیرید.

3-4: شومینه ها و دستگاه های گاز سوز باید مجهز به ترموکوپل باشند.

3-5: روی آشپزخانه رستوران ها باید تا حد امکان فضای خالی باشد و اگر نشد فضای کنار آشپزخاه باید خالی باشد و روی آن سال اجتماعات وجود نداشته باشد.

4- ضوابط و دستورالعمل های آتش نشانی مربوط به موتور خانه تاسیسات

4-1: برای در موتور خانه یک درب فلزی با آستانه در نظر بگیرید.

4-2: موتورخانه باید بسته به حجم آن دارای تهویه مناسب باشد.

4-3: سیم های برق باید از داخل لوله ی مخصوص یا به صورت توکار از موتورخانه عبور کنند.

4-5: رو شنایی های داخل موتور خانه حتما باید حفظ داشته باشند.

4-6: موتورخانه باید زیر نظر کارشناس به وسایل ایمنی و آتش نشانی مجهز شود.

4-7: موتورخانه باید مجهر به راه خروج آب (کف شوی) باشد.

4-8: 3/1 کل فضای موتورخانه باید به عنوان فضای خالی در نظر گرفته شود.

5- ضوابط و مقررات آتش نشانی مربوط بازشو، داکت، نورگیر، و جانپناه ها

5-1: تمام اطراف پشت بام، تراس، راهپله و بالکن باید دارای محافظ یا جان پناه باشد و همچنین سقف ساختمان های 6 طبقه به بالا باید موزاییک شود و ایزوگام و اسفالت برای آنها غیر قانونی است.

5-2: برای حفاظت از جانپناه باید از نرده های فلزی به صورت عمودی و با فاصله 10 سانتی متر استفاده کنید و در ضمن استفاده از شیشه و اشیاء برنده برای جانپناه مجاز نمی باشد.

5-3: بالای نورگیر هایی که در آنها از شیشه استفاده شده است باید یک توز فلزی با شبکه های 2*2 نصب گردد.

5-4: دیواه های کناری داکتها باید بدون درز و ضد آتش سوزی و حریق باشد.

5-5: در صورتی که خواستید از شیشه برای قطع ارتباط بین دوقسمت استفاده کنید، باید شیشه ها بدون فضای خالی اضاقه باشندو از قاب فلزی و زهوار های مناسب برای آنها استفاده شود.

5-6: از شیشه برای قاب بالای در واحد ها استفاده نکنید.

6- ضوابط و مقررات مربوط به لوله کشی آب آتش نشانی در ساختمان ها

6-1: ساختمان های سه طبقه که در هر طبقه یک واحد دارند و زیربنی آنها در هر طبقه 140 متر است نیاز به لوله کشی آب آتش نشانی ندارند.

6-2: ساختمان های سه طبقه تا پنج طبقه با زیر بنای 140 تا 230 متر باید لوله کشی آب آتش نشانی با قطر 1.5 اینچ انجام دهند و و جعبه ی F را به صورت یک طبقه در میان از همکف نصب کنند.

6-3: ساختمان های سه تا 5 طبقه که بیش از 230 متر زیر بنا داشته باشند با توجه به نظر کارشناس آتش نشانی برای لوله کشی باید از لوله ای به قطر 1 تا 2 اینچ استفاده کنید و جعبه ی F را در تمام طبقات قرار دهید.

6-4: ساختمان هایی که از 5 طبقه به بالا ارتفاع دارند، با هر مقدار زیر بنایی که داشته باشند باید در تمام طبقات جعبه f را قرار دهند و قطر لوله آب باید تسط کارشناسان مشخص شود.

6-5: وسایل موجود در جعبه F عبارتند از: شیر آتش نشانی، کوپلینگ آتش نشانی و شیلنگ آتش نشانی لاستيکي فشار قوي می باشد.

6-7: در سالن های اجتماعات، انبار ها، واحد های تجاری و صنعتی سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان باید زیر نظر کارشناسان آتش نشانی انجام شود. نصب جعبهF کنار در و خارج از واحد ساخت قرار می گیرد.

6-8: لوله آتش نشانی باید از بالا روی پشت بام به مخزن آب آتش نشانی و در پایین ترین نقطه به سیستم آب شهری وصل شود. سایز لوله ی آتشنشانی بسته به نظر کارشناس باید طوری باشد که به مدت 10 دقیقه بتوان با آن آتش را مهار کرد

6-9: انبارها و واحد های صنعتی ، تولیدی باید مجهز به استخر آب با ظرفیت مناسب با محیط و چاه و پمپ مخصوص باشد و یک سیتم برق اضطراری زیر نظر کارشناسان آتش نشانی برای مواقعی که برق قطع شده است در نظر گرفته شود.

6-10: شیر ایستاده آتش نشانی برای مجتمع های مسکونی، صنعتی، تجاری و اداری باید زیر نظر کارشناس آتش نشانی انجام شود.

6-11: کارشناسان باید سیستم خاموش کردن آب (اسپرینکلر) اتوماتیک را برای شما مشخص کنند .

6-12: کارشناسان آتش نشانی سیستم لوله کشی آب آتش نشانی را مشخص می کنند.

7- ضوابط و دستور العمل های مربوط به کپسول آتش نشانی دستی و چرخدار

7-1: یک کپسول آتش نشانی co2 باید در کنار تابلو اصلی برق نصب شود.

7-2: یک کپسول پودر و گاز درجه دار باید در کنار موتوخانهو انباری و داخل هر واحد نصب شود.

7-3: سیستم خاموش کردن آتش اتوماتیک باید زیر نظر کارشناسان مشخص شود.

7-4:کارشناسان در پایان باید تعداد و نوع کپسول های آتش نشانی را برای شما مشخص کنند

8- دستورالعمل وضوابط مربوط به دکوراسیون ساختمان

8-1: از مواد قابل اشتعال مثل موکت در راه پله ها یا ایستگاه ها استفاده نکنید.

8-2: از مواد قابل اشتعال در دکراسیون سالن های اجتماعات و سینما ها و راه های دسترسی اضطراری استفاده نکنید.

9- ضوابط و مقررات مربوط به سیستم اعلام حریق

9-1: ساختمان های صنعتی، عمومی، اداری، سینما ها، سالنهای اجتماعات، بیمارستان ها و هتل ها باید حتما راه پله اضطرارری داشته باشند.

9-2: حتما قبل از اجراء طرح سیستم اعلام حریق باید سازمان آتش نشانی آنرا تایید کند.

9-3: در محدوده ی ورودی ساختمان باید یک تابلو هشدار دهنده به ابعاد 40*30 نصب کنید که رنگ زمینه ی آن آبی، بک کادر شبرنگ به عرض 1 سانتیمتر سبز رنگ و با نوشته های سفید روی آن بنویسید: "به محض شنیدن آژیر عمومی اعلام حریق در اسرع وقت با حفظ خونسردی محل واحد خود را ترک کرده و از مسیر دستگاه پله از ساختمان خارج شوید"

10- ضوابط و مقررات مربوط به راه پله ی اضطراری

10-1: دیوارهای راه پله ی اضطراری باید به جز پنجره هایی که به فضای باز میرسد هیچ راهی به بیرون نداشته باشد و دارای در و دود بند اتوماتیک باشند . همچنین فن مناسبی باید در بالای راه پله ها قرار گرفته باشد و سیستم راه پله دارای روشنایی اضطراری 12 ولت باشد و در آنها از رله ی اتوماتیک استفاده شده باشد.

10-2: در مسیر راه پله ها باید علامت نشان دهنده راه خروج نصب شده باشد، راهنای خروج باید به صورت نوردار با برق 12 ولت باشد و در ارتفاع 180 سانتی متر از کف قرار گرفته باشد.

11- ضوابط و مقررات آتش نشانی مربوط به استخر و محوطه ی استخر

11-1: موتورخانه و مشعل های گرم کننده اب باید در بیرون از محوطه استخر قرارگرفته باشند.

11-2: سیستم برق تا ارتفاع 2.2 متر باید 12 ولت و در ارتفاع های بیشتر از 2.2 متر باید 220 ولت محافظت شده باشد (به یاد داشته باشید که در صورت استفاده از برق 220 ولت باید از کلید محافظ جان استفاده کنید)

11-3: باید در این محیط روشنایی اضطراری 12 ولت با رله اتوماتیک در نظر بگیرید.

11-4:محوطه ی استخر باید بوسیله ی در قفل دار سوئیچی از بقیه ساختمان جدا شود.

11-5: در بالای دایو یا همان سکوی پرش تا شعاع سه متر نباید از برق 220 ولت استفاده کنید.

11-6: همه ی شیشه های استفاده شده در محوطه استخر و رختکن باید سکوریت باشند.

11-7: محوطه ی کف استخر نباید لیز باشد.

11-7: حرارت استخر باید به صورت حرارت مرکزی تعذیه شود.

12- ضوابط و مقررات مربوط به نظریات کارشناسی و استعلام هایی که باید از اداره آتش نشانی بگیرید.

12-1: با توجه به نوع کاربری، موقعیت و شرایط ساختمان باید هر یک از ساختمان ها به صورت جداگانه از سازمان آتش نشانی استعلام بگیرند.

12-2: همیشه نظر کارشناس اداره آتش نشانی در اولویت قرار دارد.